زندگی امروز بشر تحت تاثیر شدیدترین فشارهای عصبی، استرس و اضطراب قرار دارد. مشکلات اقتصادی، کار کردن همزمان مرد و زن و عدم زمان کافی برای استراحت و اخیرا بیماری و پاندمی کرونا همه و همه دلیلی بر ناآرامی ذهنی افراد بوده‌اند. در چنین شرایطی لزوم به کارگیری روش‌هایی که موجب آرامش روحی شوند بسیار ضروری است. یوگا  یا همان مدیتیشن یکی از روش های موثر برای بازگشت و محافظت از سلامت روح می باشد. بسیاری از محققان تاثیرات یوگا بر سلامت روح و بدن را ثابت کرده‌اند. البته کسب نتایج ایده‌آل از این ورزش بستگی به انجام درست و اصولی آن  دارد.

یوگا چیست؟

یوگا ورزشی است که منشا آن شبه جزیره هند می‌باشد. هندوها اولین کسانی بودن که حرکت‌های موزون و تعادلی را برای تسکین دردها و دغدغه‌های ذهنی انجام می‌دادند. یوگا در لغت به معنی وحدت و هماهنگی است. این به معنی روش هایی برای هماهنگی و یکسان سازی فعالیت های جسم روح و روان در راستای یک هدف می باشد. تمرکز این ورزش بیشتر بر آرامش روان است و سایر تمرینات و فعالیت ها در راستای همین هدف انجام می‌شوند.

انواع مختلف یوگا

1. ماتا: این مدل از یوگا معروفترین و شناخته شده ترین نوع یوگا می باشد و در کشور های غربی و ایران رواج بیشتری دارد.
2. یوگای کاندالینی: بیشتر بر روش‌هایی تمرکز دارد که سعی در به کنترل درآوردن انرژی‌های در گردش بدن دارند.
3. راجا: این مدل از یوگا دارای روش هایی است که تنها بر روی  سلامت روح و روان انسان تاثیر می گذارد.
4. یوگای نیدرا: این مدل کهن ترین نوع مراقبه یا یوگا می باشد.

نقش یوگا در روان و سلامت روحی و جسمی

یکی از مهمترین تاثیرات که یوگا برای روح و روان انسان دارد کاهش استرس و یا روش های کنترل اضطراب می باشد. از مهمترین تاثیرات این ورزش بر سلامت روح می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هماهنگ شدن ذهن، بدن و افزایش انعطاف پذیری بدنی
• قابلیت آزاد سازی انرژی های نهفته بدن در نتیجه به تاخیر افتادن روند پیر شدن و عدم احساس خستگی
• تقویت و نرم شدن اتصالات مفصل ها و ستون فقرات
• افزایش فعالیت های مغزی کاهش فراموشی و تقویت ذهن حافظه و یادگیری
• ایجاد تناسب اندام و مصرف مناسب انرژی در تمام قسمت های بدن
• یوگا باعث می شود انسان ضعف و قدرت های خود را بشناسد و در راستای تقویت و یا اصلاح آنها بر آید.
• درمان و کنترل فشار خون و درمان دیابت با ثابت نگه داشتن سطح قند خون

مزایای یوگا

هنگامی که استرس کاهش می‌یابد قدرت سیستم ایمنی بالا می‌رود. این یکی از دلایلی است که ورزش یوگا در درمان سرطان موثر است.

یوگا با کاهش دادن استرس باعث لذت بردن از زندگی، کار و افزایش امید به زندگی می شود. افزایش حجم اکسیژن خون با روش های تنفس صحیح و افزایش حجم ریه و استفاده از فضاهای مرده ریه نیز از دیگر مزایای سوگا می‌باشد.

این ورزش همچنین تاثیر بسیار زیادی بر درمان بیماری های جسمی می‌گذارد. به طوری که بیماری‌هایی نظیر عدم تعادل هورمونی با متعادل کردن سطح هورمون های خون، مشکلات گوارشی و افزایش عصبی اسید معده، مشکلات قلبی عروقی و مشکلات حرکتی و مفصلی که مربوط به بخش ارتوپدی می‌شوند را درمان می‌کند.

یوگا تاثیر مستقیمی بر بیماری های روانی مانند اضطراب و ترس دائم و بیماری وسواس می‌گذارد. همچنین باعث جلوگیری از افسردگی می شود. اختلال افسردگی یکی از بیماری های روحی و روانی در جهان است که به عقیده بسیاری از روانشناسان در حال تبدیل شدن به یک پاندمی جهانی است.

فواید درمانی یوگا

• اختلالات خواب را درمان می کند: با تاثیر بر تعادل هورمون ملاتونین باعث بهبود کیفیت خواب می شود.
• تاثیر بر سردرد های شدید و عصبی: با تحریک عصب واگ باعث ایجاد حالت بهبودی در سردردهایی مانند میگرن و کرایسلر می شود.
• انجام فعالیت های یوگا باعث تاثیر در باروری می‌شود. زیرا سلامت و قوای جسمانی را افزایش می‌دهد و موجب تعادل هورمون‌ها می‌شود.
• حفظ شادابی و سرزندگی در فصول فصل سال: معمولا افراد به ویژه سالمندان در این فصل ها دچار کرختی و افسردگی می شوند، اما یوگا از این موضوع ممانعت می کند.
• کاهش التهابات مفاصل و کاهش دردهای قدیمی و مزمن: تمرینات انعطافی این ورزش باعث تاثر 25 الی 30 % در این مورد خواهد شد.
• کاهش مصرف داروهای شیمیایی: با انجام یوگا نیاز افراد برای استفاده از مسکن ها داروهای ضد افسردگی و داروهای تنظیم هورمونی کاهش می‌یابد و در مواردی موجب قطع شدن مصرف این داروها می‌گردد.

مربیان کدام رژیم‌های غذایی را پیشنهاد می‌دهند

تغذیه سالم یکی از مهمترین عوامل سلامت انسان و پیشگیری از بیماری‌ها است. به همین دلیل بسیاری از مربیان یوگا برخی از رژیم‌های غذایی را برای کسب نتایج بهتر پیشنهاد می‌دهند. برخی از مهمترین این رژیم‌های غذایی عبارت‌اند از:

برنامه غذایی راجاسی: این رژیم شامل غذاهای پر کالری نظیر غذاهای سرخ شده، غذاهای پر ادویه و غذاهای حاوی کربوهیدرات زیاد است که باعث افزایش وزن در فرد می شود.  البته این رژیم برای افرادی که تمرینات فیزیکی یوگا را به طور مداوم انجام می‌دهند مناسب نیست.

برنامه غذایی تاماسی: این رژیم غذایی ترکیبی از سایر رژیم های مذکور است، با این تفاوت که صرفا محدود به غذاهایی با طبع گرم می‌شود. این غذاها حاوی فلفل تند و مقادیر زیادی اویه هستند و معمولا برای افراد عصبانی و با طبع خشن تجویز می‌شوند.

برنامه غذایی ساتویک: این برنامه شامل مواد غذایی گیاهی با مقادیر بسیار کم ادویه می باشد. این رژیم غذایی باعث ریکاوری و بهتر شدن وضعیت دستگاه گوارش، ایجاد سبکی و شادابی و تعادل هورمونی در بدن می شود.

 یوگا برای چه افرادی توصیه می شود؟

انجام تمرینات یوگا محدودیت سنی ندارد و هرکس می تواند در هر سنی از تمرینات آن بهره‌مند شود. اما انجام برخی از تمرینات یوگا هرگز برای قشر خاصی از افراد توصیه نمی‌شود. چراکه ممکن است مشکلاتی را برای آن‌ها به وجود آورد. به همین سبب باید حتما زیر نظر مربی اقدام به انجام تمرینات کرد. یکی از ویژگی های این ورزش امکان انجام آن در محیط خانه است. لذا برای انجام تمرینات آن حتما لازم نیست به باشگاه مراجعه کنید.

تاثیر یوگا در سلامت روح و روان به گفته روانشناسان

تحقیقات روانشناسان نشان می دهد افرادی که از تمرینات این ورزش بهره می‌برند دارای امید به زندگی بیشتری در تمام سنین هستند. اما این تاثیرات در گروه‌های سنی مختلف متفاوت می‌باشد. به عنوان مثال تاثیرات یوگا در سالمندان شامل کاهش شانس ابتلا به آلزایمر، بهبود درد مفصلی مزمن، پیشگیری از فراموشی و پرهیز از بدرفتاری می شوند.

این تاثیرات در کودکان شامل افزایش سطح یادگیری و همچنین شادابی آن‌ها می‌شود. تمرینات یوگا در درمان کودکان بیش فعال و اوتیسمی نیز موثر است و باعث  می شود کودکان سریعتر توانایی کنترل اندام های خود را به‌دست آورند.

ورزش یوگا در نوجوانان مشکلات ناشی از دوران بلوغ و ترس های مقطعی و پرخاشگری کاهش می‌یابد و این افراد معمولا به صورت منطقی این دوران را سپری می کنند. زیرا این ورزش حالت رقابتی ندارد و برد و باخت در آن بی‌معنی است. به همین دلیل عاری از هرگونه استرس و تنش است.

تاثیر ورزش‌های یوگا در بزرگسالان و افراد شاغل نیز شامل لذت بردن از حداقل های زندگی و کاهش سطح استرس می‌شود.  بیماران روانی مانند مبتلایان به سادیسم و مازوخیسم با انجام این ورزش می‌توانند حالات روانی خود را کاهش دهند.

تاثیر این ورزش بر سلامت روان و جسم بانوان

از آنجایی که تغییرات هورمونی در بانوان بسیار بیشتر نسبت به مردان اتفاق می‌افتد، لذا تاثیر یوگا می‌تواند متفاوت‌تر باشد. این تغییرات باعث افزایش احساسات بانوان و حساس شدن بیش از حد آن‌ها خواهد شد. تغییراتی مانند عادت ماهیانه، یائسگی و بارداری باعث تغییرات شدید هورمونی و رفتاری در بانوان می شود. به همین سبب یوگا  می تواند در این راستا بسیار موثر عمل کند.

بانوان بیشتر در معرض افسردگی قرار دارند و همچنین بیشتر به تناسب اندام و ظاهر و تغذیه خود اهمیت می دهند. به همین دلیل معمولا در کلاس های تمرینات یوگا تعداد بانوان همواره بیشتر از آقایان است.

سخن پایانی

ورزش یوگا مانند تمامی ورزش های دیگر می‌تواند فواید بسیاری داشته باشد. با این حال فواید یوگا تاثیر مستقیمی بر روحیات و ذهن افراد می‌گذارد. بسیاری از افراد بر این باورند که انجام تمرینات یوگا بدون مربی امکان‌پذیر است. اما وجود مربی حرفه‌ای در انجام این ورزش بسیار حیاتی است. در غیر این صورت ممکن است انجام اشتباه برخی از حرکات آن باعث آسیب‌های جدی به سلامت فرد شود.

یکی از مزایای مهمی که این ورزش دارد این است که علاوه بر تاثیرات مثبت فیزیکی و جسمی، حالات روحی افراد را نیز هدف قرار می‌دهد. از دیگر ویژگی های یوگا عدم نیاز به مراجعه به سالن‌های ورزشی است. به طوری که با استفاده از برخی تجهیزات ارزان می‌توانیم آن را در محیط کار یا خانه نیز انجام دهیم. یوگا در کشور ما هنوز غریب است و تعداد کمی از مزایای منحصربفرد آن آگاه هستند. تاثیر تمرینات یوگا در پیشگیری از بیماری ها شگفت انگیز است و همین دلیل کافی است که افراد برای انجام این ورزش ترغیب شوند. یوگا محدودیت سنی ندارد و تمام افراد با تمامی گرایشات می‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.